Voor de leerkracht

Kerndoelen

Het Denkboek sluit aan bij de volgende kerndoelen:

Oriëntatie op jezelf en de wereld

Mens en samenleving

• De leerlingen leren zich te gedragen vanuit respect voor algemene aanvaarde waarden en normen.

Tijd

• De leerlingen leren gebruikmaken van eenvoudige historische bronnen.
• De leerlingen leren over de kenmerkende aspecten van de tijd van wereldoorlogen en Holocaust.
• De leerlingen leren over belangrijke historische personen en gebeurtenissen uit de Nederlandse geschiedenis en kunnen die voorbeeldmatig verbinden met de wereldgeschiedenis.

Het Denkboek sluit goed aan bij het Curriculumvoorstel 2032. Met name bij de bouwstenen die voor Burgerschap geformuleerd zijn: Vrijheid en gelijkheid en Solidariteit.

Over deze website

Deze website is speciaal ontwikkeld bij het 4 en 5 mei Denkboek van het Nationaal Comité 4 en 5 mei. In verschillende grote modules kunnen kinderen zelfstandig en interactief aan de slag gaan met de Tweede Wereldoorlog, herdenken, vieren en vrijheid. Ze kunnen bijvoorbeeld zelf een herdenking samenstellen of hun mening geven over vrijheid. Ook zijn er filmpjes te zien van ooggetuigen van de oorlog. De website is bedoeld als aanvulling op het Denkboek, maar kan ook op zichzelf worden bekeken.

Tijdlijn Tweede Wereldoorlog

Op de interactieve tijdlijn wordt op interactieve wijze uitleg en achtergrondinformatie gegeven over de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog. De tijdlijn uit het boekje dient als basis maar is in deze digitale versie verrijkt met bewegend beeld en geluid. Hoe klonk koningin Wilhelmina? Hoe zag D-day eruit? Afhankelijk van hun eigen behoeften kunnen kinderen kiezen voor verdiepende informatie en aansprekend historisch beeldmateriaal. Zo komt de tijdlijn meer tot leven en gaan de leerlingen zelf (exploratief) aan de slag.

Kijkwijzer

Een tweede opdracht gaat over de herdenking op de Dam op 4 mei. Wat gebeurt er op de Dam rond acht uur en wat doen al die mensen daar precies? In de interactieve kijkwijzer van de Dam ontdekken kinderen allerlei wetenswaardigheden over de 4 mei-herdenking. Wie leggen de kransen? Hoe klinkt de taptoe? En wat is een defilé? De kinderen worden aan de hand genomen door (het fictieve personage) Rosa, die hen alles uitlegt wat ze zien tijdens de herdenking op de Dam.

Tijdlijn vervolging

Tijdens de Tweede Wereldoorlog worden de rechten van Joden, Roma en Sinti stap voor stap afgepakt. Op de digitale tijdlijn over de vervolging, doorloop je de belangrijkste gebeurtenissen aan de hand van teksten, foto’s en video’s. De tijdlijn is ook geschikt voor klassikaal gebruik.

Oorlogskaart

Op veel plekken in Nederland kun je de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog nog in het echt zien of beleven. Op de Oorlogskaart ontdekken de kinderen welke musea, monumenten, bunkers en oorlogsbegraafplaatsen in hun buurt zijn. Waar willen ze nog een keer naartoe gaan?

Maak je eigen herdenking

Welke verhalen schuilen achter oorlogsmonumenten? Welke rituelen horen bij herdenken? Hoe zouden kinderen zelf een herdenking vormgeven? Kinderen gaan het in de opdracht ‘Maak je eigen herdenking’ stapsgewijs ontdekken. In deze opdracht kiezen kinderen uit vijf oorlogsmonumenten en ontdekken ze de verhalen achter die monumenten. Hiermee staan ze stil bij wie en wat we eigenlijk herdenken op 4 mei. Vervolgens leren ze wat een ritueel is en welke rituelen bij een herdenking horen. Daarna mogen ze hun eigen rituelen kiezen en hiermee hun eigen herdenking maken bij het door hen gekozen oorlogsmonument.

Vrijheidswijzer

Deze opdracht gaat over vrijheid. Vrijheid is lastig te snappen. Pas als het wegvalt, weet je hoe belangrijk het is. In de Vrijheidswijzer legt Sosha Duysker 12 stellingen aan de kinderen voor. De stellingen horen bij de vier vrijheden: vrij zijn van angst, vrijheid van geloof, vrij zijn van armoede en vrijheid van meningsuiting. De kinderen geven vervolgens aan of ze het er eens of oneens mee zijn. Zo komen ze erachter welke van deze vrijheden zij het belangrijkst vinden en ontdekken ze dat deze vrijheden soms ook met elkaar kunnen botsen.

Uitklappers

Er zijn ook Uitklappers (themadossiers) te vinden, waarin de meest gestelde vragen van leerlingen beantwoord worden. De Uitklappers bevatten verdiepende informatie, foto’s en filmbeelden en kunnen goed gebruikt worden bij het maken van werkstukken of spreekbeurten. De thema’s van de Uitklappers zijn vervolging, Hongerwinter, onderduiken, Indonesië, keuzes maken, oorlog overzee en bevrijding.

Werken met deze website

Kinderen kunnen in principe zelfstandig met de website aan de slag, op school, maar ook thuis. De site nodigt uit om hun eigen nieuwsgierigheid te volgen en steeds verder te klikken binnen de modules. Geef de kinderen daar de tijd voor.

Lessuggesties bij de Tijdlijn

• De interactieve tijdlijn is ook uitermate geschikt om klassikaal op het digibord te behandelen, bijvoorbeeld als start van de lessen uit het Denkboek.
• De leerkracht kan makkelijk en snel door de tijdlijn scrollen met behulp van de kleine navigatiebalk onder de tijdlijn. Tevens zijn er navigatiepijlen in de tijdlijn waarmee voor- en achteruit kan worden gescrold.
• Laat kinderen in groepjes een korte presentatie maken over een onderwerp of bepaalde gebeurtenis uit de oorlog op basis van de bronnen op de website, zoals de tijdlijn en de ooggetuigenfilmpjes. Bijvoorbeeld: het bombardement op Rotterdam, de bezetting, de oorlog in Nederlands-Indië, de bevrijding, Anne Frank.

Lessuggesties bij de Kijkwijzer

Behandel kort voor 4 mei de interactieve Kijkwijzer van de Dam op 4 mei klassikaal. Loop alle elementen van de herdenking door op het digibord en laat kinderen reageren. Straks weten ze meer dan hun ouders als ze op 4 mei ’s avonds naar de Nationale Herdenking kijken! Stel vragen als:

• De Nationale Herdenking heet ook wel Dodenherdenking. Waarom? Welke doden herdenken wij?
• Waarom is herdenken belangrijk?
• Waarom gaat herdenken vaak op dezelfde manier?
• Waarom gaan mensen naar een herdenking?
• Ben jij wel eens bij een herdenking op 4 mei geweest? Hoe ging dat? Wat vond je ervan?
• Waarom hebben de koning en koningin zo’n belangrijke rol?
• Voor welk oorlogsslachtoffer of welke groep slachtoffers zou jij een krans willen leggen en waarom?
• Wat heb je gehoord of gelezen dat je nog niet wist?

Lessuggesties ‘Maak je eigen herdenking’

Geef twee- of drietallen de opdracht om in de module ‘Maak je eigen herdenking’ een oorlogsmonument te kiezen en hun eigen herdenking vorm te geven. Zorg dat de vijf verschillende monumenten goed verspreid zijn over de groep. Laat daarna de groepjes aan het woord over voor wie ze een herdenking hebben gemaakt en waarom ze bepaalde keuzes hebben gemaakt. Zo leren de kinderen in de klas ook de verhalen achter de andere monumenten in deze opdracht kennen. Verschilden die keuzes met die van een ander groepje met hetzelfde monument? Waarom? Waren er groepjes die nog andere ideeën hadden voor hun herdenking die niet op de site stonden?

Lessuggesties Vrijheidswijzer

• Bespreek de uitkomst van de vrijheidswijzer met de klas. Welke verschillende uitkomsten waren er? Wie was het helemaal niet eens met de uitkomst?
• Laat kinderen naar aanleiding van de module over vrijheid een kunstwerk of een collage maken dat voor hen vrijheid of een van de vier vrijheden verbeeldt.

Hebt u een tip voor collega’s? Wilt u delen hoe u met deze website in de klas hebt gewerkt? Hebt u suggesties of aanvullingen voor ons? Mail naar: educatie@4en5mei.nl