Vervolging

In 1933 wordt Adolf Hitler de baas in Duitsland. Hij voert steeds meer regels in die de rechten van Joden in Duitsland beperken. Ook is er veel geweld tegen Joden. Joodse winkels en bedrijven worden kapot gemaakt en synagogen in brand gestoken. Tussen de 20.000 en 40.000 Duitse Joden vluchten naar Nederland.

In 1940 wordt Nederland binnengevallen door het Duitse leger. Nederlandse Joden moeten zich aan nieuwe regels van de nazi’s houden. De regels zijn discriminerend, ze gelden niet voor alle Nederlanders, alleen voor Joodse Nederlanders. Joden worden buitengesloten.

Al in 1940 moet iedereen die voor de overheid werkt (dat zijn bijvoorbeeld juffen en meesters, politieagenten, vuilnismannen of mensen die bij de gemeente werken) de ariërverklaring Formulier dat iedereen die voor de overheid werkt moest invullen. De nazi’s wisten daardoor precies wie Joods was en wie niet. tekenen. Door te tekenen verklaar je dat je niet Joods bent, geen Joodse ouders of een Joodse opa of oma hebt. De nazi’s weten daardoor precies wie Joods is en wie niet. Iedereen die deze verklaring niet tekent, wordt ontslagen. Joden kunnen deze verklaring natuurlijk niet tekenen en velen verliezen hierdoor hun baan.

Op 22 en 23 februari is er een razziaJacht op mensen, door het leger of door de politie.. De Jodenbuurt in Amsterdam wordt afgezet. Er worden 427 Joodse mannen tussen de 18 en 35 jaar oud met geweld opgepakt. Ze worden gedeporteerd naar het concentratiekamp Mauthausen, dat ligt in het huidige Oostenrijk. Bijna niemand van deze groep overleeft het. Later in de oorlog vinden er meer razzia’s plaats.

Er komen steeds meer regels en wetten voor de Joodse Nederlanders. Iedereen met één Joodse opa of oma moet zich laten registreren. In de administratie van de gemeenten door heel Nederland stond ook wat je religie was. Zo weten de nazi’s precies waar de Joodse Nederlanders wonen. Iedereen vanaf 15 jaar is verplicht om altijd een persoonsbewijs bij zich te hebben. Dit is een soort ID-kaart. In de persoonsbewijzen van Joden stond een grote letter J.

Vanaf mei mogen Joden op veel openbare plekken niet meer komen. Ze mogen niet meer naar parken, bioscopen, theaters, het strand en zwembaden. Er komen bordjes te hangen met de tekst: ‘Voor Joden verboden’. Joden moeten hun fiets inleveren en mogen niet meer met het openbaar vervoer. Joodse kinderen mogen ook niet meer naar openbare scholen, maar moeten naar een Joodse school.

In april 1942 voert de Duitse bezetter weer een nieuwe regel in. Alle Joden vanaf 6 jaar moeten een Jodenster dragen. Dit is een gele davidster met daarin het woord Jood. Het is voor Joden verplicht om deze ster te dragen op je kleding, links op de borst. Je moet het wel zelf kopen en op je kleding naaien. Doe je het niet? Dan volgt een zware straf!

In juli 1942 krijgen de eerste Joden een oproep om zich te melden voor werk in Duitsland. Ze krijgen een brief thuisgestuurd waarin staat welke spullen je moet meenemen: een trui, twee paar sokken, goede schoenen, enzovoort. Ze moeten zich melden op het Centraal Station. Veel mensen melden zich, er wordt gedreigd met zware straffen als ze niet doen wat de nazi’s willen. Een klein aantal mensen gaat onderduiken, maar dat is erg moeilijk en gevaarlijk.
De mensen die zich melden, gaan helemaal niet werken in Duitsland. Ze worden gedeporteerdIemand gedwongen naar een concentratiekamp of vernietigingskamp vervoeren.. Daar worden de meesten direct vermoord: mannen, vrouwen en kinderen.

In Vught, Noord-Brabant is ook een concentratiekamp. Hier zitten onder andere Joodse families gevangen. In juni 1943 is het kamp vol en er breken veel ziektes uit. Dan komt er een bericht: alle kinderen tussen de 0 en 15 jaar moeten weg. Ze gaan naar een ‘speciaal kinderkamp’. Hun vader en moeder mogen mee. Op 6 juni moeten eerst de jongste kinderen weg, op 7 juni de anderen. Maar ze gaan niet naar een speciaal kinderkamp, ze gaan naar vernietigingskamp Sobibor. 1269 kinderen en hun ouders worden vermoord in Sobibor.

Roma en Sinti zijn een rondreizend volk. Voor de Tweede Wereldoorlog reisden ongeveer 4500 Roma en Sinti door Nederland. In 1943 mogen ze niet meer reizen van de Duitse bezetter. In mei 1944 besluiten de nazi’s dat alle Roma en Sinti naar Westerbork moeten. 247 Roma en Sinti uit heel Nederland worden daar gevangengezet. Ze blijven niet lang, na een paar dagen gaan alle Roma en Sinti op transport naar Auschwitz. Maar 32 van hen keren na de oorlog terug. Over de moord op Sinti en Roma door de nazi’s is weinig bekend. In heel Europa zijn ze gearresteerd, afgevoerd en vermoord. In kampen moeten ze zware arbeid verrichten. Honderdduizenden Sinti en Roma komen om, waarvan meer dan de helft jonger dan 14 jaar.

De Joden, Roma en Sinti die terugkeren uit de kampen of uit de onderduik krijgen meestal geen hulp. Vaak zijn zelfs hun huizen en spullen ingepikt. De meesten hebben veel familie verloren, soms zijn ze de enigen die zijn overgebleven. Ze moeten verder leven met dit grote verlies.

Elk jaar op 4 mei is de Nationale Dodenherdenking. Dan herdenken we alle Nederlandse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog en van oorlogen en vredesmissies daarna. En houden we twee minuten stilte. Ook zijn er door heel Nederland monumenten die de slachtoffers van oorlogen herdenken.

Wat gebeurt er allemaal op 4 mei?

Ga naar de Kijkwijzer