Indonesië

Japan wil groot en sterk worden en is een bondgenoot van nazi-Duitsland. Japan bezet verschillende landen in Azië, waaronder Nederlands-Indië. De Japanners sluiten Nederlandse mannen, vrouwen en kinderen op in kampen. Dit zijn soms oude woonwijken, waar een gevangenis van is gemaakt door er een hek omheen te zetten. In een huis waar vroeger een gezin woonde, slaapt nu in elke kamer een heel gezin. Op andere plekken worden kampen gebouwd. Vrouwen en kinderen worden apart van mannen gevangengezet. De mannen moeten in de kampen zwaar werk doen. De Japanse bewakers zijn ontzettend streng. Ze mishandelen de gevangenen. Soms vermoorden ze zelfs gevangenen. De meeste Indo-Europeanen blijven buiten de kampen, maar hebben geen geld om eten te kopen, omdat ze niet meer mogen werken. De Japanners beloven de Indonesiërs dat ze meer te zeggen krijgen over hun eigen land.

Gevangengenomen soldaten en burgers uit verschillende landen in Azië moeten een spoorlijn aanleggen in Birma en Thailand. Het spoor moet dwars door de jungle worden aangelegd. Het is vreselijk warm, er is weinig eten en er breken erge ziektes uit. Het werk duurt 16 maanden en dan is de spoorlijn klaar. Door het zware werk overlijden 115.000 mensen. Ook op andere plekken moeten de gevangenen zwaar werk doen voor de Japanners. Bijvoorbeeld bij de Pekanbaru-spoorlijn op het eiland Sumatra.

Door allerlei oorzaken wordt de rijst in 1944 enorm duur, terwijl dit het belangrijkste eten is voor de mensen in Nederlands-Indië. Ook ander voedsel is moeilijk te krijgen. Hierdoor is er een hongersnood, waardoor ongeveer 2,5 miljoen Indonesiërs sterven. Mensen doen de gekste dingen om aan voedsel te komen. De Japanse soldaten hebben zelf wel goed te eten. Daardoor krijgen veel Indonesiërs een enorme hekel aan de Japanners.

“Wij aten zelfs de schil van bananen”

^{Soenaryo Goenwiradi maakte de hongersnood in Nederlands-Indië mee. – bron: Revolusi – David Van Reybrouck}

Jongens vanaf 10 jaar worden weggehaald uit de kampen waar hun moeder en zusjes zitten. Ze moeten naar de mannenkampen. Daar moeten ze vaak zichzelf redden.

“Ik zag laatst een paar [jongens] rond een vuurtje zitten met een kleine wadjan [een soort koekenpan]. Daarin zat kokende palmolie en ze hielden om de beurt een veldmuisje bij de staart in de olie, om die daarna lekker op te peuzelen. Zo’n bijvoeding hebben ze hard nodig. Ik hoorde dat ze ook de kat van de Japanse commandant al hebben opgegeten.”

 

^{J.J. van der Velde schrijft in een brief over de jongens die naar het kamp komen waar hij al zit.
Bron: NPS De Oorlog.}

Begin augustus gooien de Amerikanen twee atoombommen op Japan. De steden Nagasaki en Hiroshima worden compleet vernietigd. De Amerikanen dreigen met meer bommen. Japan geeft zich over. De Tweede Wereldoorlog is voorbij en de Japanners zijn niet meer de baas in Indonesië.

Indonesiërs willen hun eigen land besturen nu de Japanners weg zijn. Soekarno is de nieuwe leider, hij houdt een toespraak waarin hij de bevolking vertelt dat hun land vrij is. De Nederlanders hebben niets meer te zeggen over het land.

In de maanden na de Japanse overgave is er geen duidelijke baas in het land. Indonesiërs zijn boos omdat Nederland niet wil dat Indonesië onafhankelijk is. In deze periode is er veel geweld. Mensen worden in elkaar geslagen of zelfs vermoord. Nederlanders en Indo-Europeanen worden voor hun eigen veiligheid weer in de kampen opgesloten. Japanners bewaken deze kampen. Er sterven in deze korte periode heel veel burgers door het geweld.

Nederland wil niet dat Indonesië onafhankelijk wordt. Ze sturen militairen vanuit Nederland naar Indonesië. In deze oorlog wordt veel geweld gebruikt. De Nederlanders proberen de macht terug te krijgen. Ze steken dorpen in brand en vermoorden mensen.

Nederland moet de strijd opgeven. Het lukte ze niet om weer de baas te worden in Indonesië. Koningin Wilhelmina tekent het papier waarop staat dat Nederland zich aan de nieuwe afspraken zal houden.

Voor veel Nederlanders en Indo-Europeanen wordt het leven in Indonesië steeds moeilijker. De Indonesiërs willen dat ze vertrekken. Vanaf de jaren vijftig doen steeds meer mensen dat. Ze gaan met de boot naar Nederland, een land dat ze vaak nog nooit hebben gezien. Ze zijn alles kwijt: hun huis en hun land. In het nieuwe land dat zo ver weg ligt, worden ze kil ontvangen en moeten ze helemaal opnieuw beginnen.

Molukse militairen hebben voor Nederland in Indonesië gevochten. De Molukkers zijn afkomstig van de Molukken, een eilandengroep in het oosten van Indonesië.

Zij willen niet bij Indonesië horen. Ze willen een eigen, onafhankelijke staat. In Indonesië zijn zij niet meer veilig. Bovendien mogen ze van de Indonesische regering niet terugkeren naar de Molukken. Als noodoplossing komen ze in 1951 met hun gezinnen naar Nederland.

In Nederland worden ze slecht opgevangen. De Molukkers worden gelijk uit het leger ontslagen. Ook moeten ze onder andere wonen in voormalige concentratiekampen. Het verblijf is tijdelijk, denkt iedereen, maar de terugkeer naar een onafhankelijke Molukse staat zou er nooit komen.